Wat is politiek handelen in organisaties en projecten?

“Wat is politiek handelen in organisaties en projecten?” Deze vraag brengt ons bij de kern van een complex en fascinerend aspect binnen profit, non-profit als overheidsorganisaties. Politiek handelen vormt een fundamenteel onderdeel van de dynamiek binnen elke organisatie en is onmisbaar in het proces van projectmanagement. Het is de kunst en kunde van het navigeren door een web van belangen, relaties, macht en invloed, met als doel het verbeteren van de besluitvorming en het gezamenlijk bereiken van doelen en ambities. Dit vereist niet alleen een diep inzicht in de politieke landschappen waarbinnen men opereert, maar ook het vermogen om voorbij persoonlijke voorkeuren en mogelijke blinde vlekken te kijken. De vaardigheid om strategisch door dit complexe landschap te navigeren, met behoud van integriteit, speelt een cruciale rol in het uitoefenen van invloed en het verhogen van het succes van besluiten. Dit artikel verkent hoe je effectief politiek kunt handelen binnen de kaders van organisaties en projecten, met het oog op het optimaliseren van besluitvormingsprocessen en het realiseren van gemeenschappelijke doelen.

Rond macht, politiek handelen en beïnvloeden van besluitvorming verzorgen wij al meer dan 15 jaar reguliere– en maatwerktrainingen. Wil je meer weten over de mogelijkheden binnen jouw organisatie of team? Neem dan contact op met Marco Schreurs (T. 035-6037979) voor het maken van een vrijblijvende afspraak.

Het politieke krachtenveld ontrafeld

Elke organisatie en project kent zijn eigen unieke politieke krachtenveld, gevormd door een complex web van belangen, relaties, macht en invloed. Een essentiële stap in effectief politiek handelen is het identificeren van de sleutelspelers in dit veld. Dit zijn niet alleen de beslissers en beïnvloeders maar ook de uitvoerders en gatekeepers. Het is cruciaal om te begrijpen wat deze individuen of groepen drijft en hoe hun belangen zich verhouden tot jouw doelen. Door deze dynamiek te doorgronden, kun je anticiperen op veranderingen en je strategisch positioneren binnen zowel organisaties als projecten.

Strategisch positioneren en invloed uitoefenen

Eenmaal bewust van het krachtenveld, is het zaak om jezelf strategisch te positioneren. Dit betekent dat je jouw eigen belangen en doelen duidelijk voor ogen moet hebben, maar ook dat je de kunst verstaat om allianties te vormen. Het gaat om het vinden van gemeenschappelijke gronden met anderen en het opbouwen van een netwerk van relaties dat je kunt mobiliseren wanneer dat nodig is. Hier komt het aspect van ‘macht mobiliseren’ uit het politiek handelingsmodel van Martin Hetebrij naar voren: als we zelf geen macht hebben, kunnen we gebruik maken van die van een ander. Het politiek handelingsmodel is ook een belangrijk onderdeel van onze training ‘Het politieke spel in je organisatie effectiever spelen’.

Macht hanteren speelt ook een cruciale rol. In organisaties en projecten komt het hanteren van macht vooral neer op leiding geven. Wie leiding geeft, heeft de macht om besluiten op te leggen, opdrachten te geven, doelen te stellen, en medewerkers te beoordelen op hun resultaten. Dit is een directe invloed die je kunt uitoefenen wanneer je in een positie van autoriteit bent.

Handelswijzen en alternatieve routes

Politiek handelen vereist ook dat je verschillende handelswijzen en alternatieve routes overweegt. Dit kan betekenen dat je soms indirect te werk gaat, door anderen te beïnvloeden die op hun beurt invloed hebben op de besluitvorming. Het kan ook inhouden dat je de tijd neemt om draagvlak te creëren voordat je een voorstel doet, door te luisteren en te begrijpen wat anderen beweegt. In dit proces is ‘macht beantwoorden’ een actieve handeling: weigeren of gehoorzamen. Het beantwoorden van macht staat in organisaties gelijk aan leiding ontvangen. Wie leiding ontvangt, denkt actief mee, geeft feedback, of werkt tegen, of doet alsof hij gehoorzaamt en ondermijnt de positie van de leidinggevende.

Macht delegeren is een ander belangrijk aspect. Wie macht heeft, kan die doorgeven aan anderen. Dit betekent het toewijzen van posities aan personen binnen de organisatie, waarbij bevoegdheden worden gekoppeld aan deze posities en vervolgens aan mensen.

Jouw rol in de besluitvorming

Het begrijpen van je rol binnen de besluitvormingsprocessen van je organisatie of project is cruciaal voor effectief politiek handelen. Elke rol draagt bij aan de dynamiek van het politieke spel en biedt unieke kansen om invloed uit te oefenen. Hieronder verkennen we deze rollen verder en hoe je ze kunt benutten:

Initiator: Als initiator ben je de aanjager van verandering of nieuwe ideeën. Je hebt de kracht om agenda’s te zetten en discussies te starten. Het is belangrijk dat je een duidelijke visie hebt en deze kunt communiceren op een manier die anderen inspireert en motiveert. Als initiator moet je ook veerkrachtig zijn, want je zult weerstand en kritiek tegenkomen. Het is jouw taak om deze te overwinnen door draagvlak en een coalitie van ondersteuners op te bouwen.
Facilitator: De facilitator speelt een sleutelrol in het gladstrijken van het proces. Je zorgt ervoor dat alle stemmen worden gehoord en dat er een constructieve dialoog plaatsvindt. Je hebt de mogelijkheid om te bemiddelen tussen verschillende belangen en om consensus te bouwen. Dit vereist uitstekende communicatieve vaardigheden en het vermogen om neutraal te blijven, zelfs als de discussie verhit raakt.
Adviseur: Als adviseur heb je de taak om je expertise en inzicht te delen om de besluitvorming te informeren. Je invloed komt voort uit je kennis en geloofwaardigheid. Het is essentieel dat je vertrouwen opbouwt en je adviezen baseert op grondige analyses en feiten. Een adviseur moet ook tactvol zijn in het presenteren van informatie, vooral als deze tegen de heersende opinie ingaat.
Uitvoerder: De uitvoerders zijn degenen die besluiten in actie omzetten. Hoewel het lijkt alsof je aan het einde van de keten staat, is je rol van onschatbare waarde. Je hebt een praktisch inzicht in wat werkt en wat niet, en dit kan je een sterke positie geven om feedback te geven op beleid en besluiten voordat ze worden gefinaliseerd. Jouw real-world ervaring is essentieel voor het verfijnen van besluiten en het waarborgen van hun uitvoerbaarheid.

De persoonlijke impact van organisatiepolitiek

Het effectief navigeren door de politieke wateren van organisaties en projecten kan zowel professioneel als persoonlijk uitdagend zijn. Emoties lopen vaak hoog op wanneer medewerkers geconfronteerd worden met politieke manoeuvres die hun belangen, waarden of projecten raken. De ervaring van onrecht of manipulatie kan intense gevoelens van irritatie en achterdocht oproepen. Deze emoties kunnen, indien niet goed beheerd, leiden tot destructief ‘rattengedrag’, waarbij collega’s elkaar bewust of onbewust ondermijnen in plaats van samen te werken voor het gemeenschappelijk goed. Dit kan niet alleen pijnlijk zijn voor de individuen die erbij betrokken zijn, maar ook een toxische werkomgeving creëren waarin wantrouwen en cynisme welig tieren. Het is daarom van cruciaal belang om bewust te zijn van de emotionele onderstroom die politiek handelen met zich mee kan brengen en om strategieën te ontwikkelen die deze emoties kanaliseren in constructieve banen.

Positieve bijdrage aan de besluitvorming

Het is een veelvoorkomende misvatting dat politiek handelen binnen organisaties en projecten inherent negatief is. In werkelijkheid is politiek handelen een neutraal instrument dat, mits correct ingezet, kan bijdragen aan het bereiken van doelen die in het belang zijn van zowel het individu als de organisatie of het project. Door politiek handelen te baseren op principes van transparantie, ethiek en eerlijkheid, kan het een positieve en constructieve kracht worden.

Conclusie: Wat is politiek handelen?

Politiek handelen binnen organisaties en projecten is een vaardigheid die ontwikkeld en verfijnd kan worden. Door een diepgaand begrip van het politieke krachtenveld te combineren met strategische positionering, effectieve machtsuitoefening en het bewust inzetten van je rol in de besluitvorming, kun je op een positieve manier invloed uitoefenen. Dit leidt niet alleen tot betere besluitvorming maar ook tot een harmonieuzere werkomgeving. Het politieke spel spelen met finesse, tact en een focus op eerlijkheid en transparantie is de sleutel tot succes. Voor diegenen die hun vaardigheden in politiek handelen verder willen ontwikkelen, bieden onze trainingen waardevolle inzichten en technieken.

Wil je dit (nog) beter leren politiek te handelen? En invloed uit te kunnen oefenen op de besluitvorming? Neem dan deel aan onze training ‘Het politieke spel in je organisatie effectiever spelen’.

Rond macht, politiek handelen en beïnvloeden van besluitvorming verzorgen wij al meer dan 15 jaar reguliere- en maatwerktrainingen. Wil je meer weten over de mogelijkheden binnen jouw organisatie of team? Neem dan contact op met Marco Schreurs (T. 035-6037979) voor het maken van een vrijblijvende afspraak.

5 BELANGRIJKSTE KEY-TAKEAWAYS: Wat is politiek handelen in organisaties en projecten?

Inzicht in het krachtenveld: Het is cruciaal om de politieke dynamiek en de sleutelspelers binnen een organisatie te begrijpen om effectief te kunnen navigeren en invloed uit te oefenen.
Strategische positionering: Het bewust positioneren van jezelf binnen het krachtenveld en het vormen van allianties zijn essentieel voor het behartigen van je belangen en doelen.
Begrip van rollen: Het herkennen en benutten van je eigen rol, of je nu een initiator, facilitator, adviseur of uitvoerder bent, is van onschatbare waarde voor het uitoefenen van invloed binnen de besluitvorming.
Persoonlijke impact: Het persoonlijk omgaan met organisatiepolitiek kan uitdagend zijn, maar door professioneel te blijven en constructieve strategieën te ontwikkelen, kun je jezelf beschermen en bijdragen aan een positieve werkomgeving.
Positieve politiek: Politiek handelen moet worden gezien als een neutraal instrument, waarbij transparantie, ethiek en eerlijkheid de basis vormen voor positieve en constructieve besluitvorming.