Succes begint met zelfcompassie

door Esther Mollema (bron Succes in Veelvoud)

Bron: Arbinger Institute

Het is een oude wijsheid: voordat je een ander echt kunt leren kennen, moet je eerst jezelf kennen. Zelfcompassie dus. En dat vraagt om moed van en aandacht
voor jezelf. In onze trainingen gebruiken we het model van het Arbinger Institute, een Amerikaanse organisatie die zich richt op het verbeteren van organisatieculturen en het oplossen van conflicten.
Het model gaat uit van het idee dat je, als je jezelf en je eigen intenties kent, beter je eigen pad kunt lopen en trouw aan jezelf kunt blijven. Dat maakt dat je meer je gevoel kunt gaan volgen. Dit is het pad van persoonlijke groei. Het is niet zo dat je op dit pad geen tegenslagen zult hebben, maar daarvan leer je als mens.

Als je niet echt weet wie je bent, wat je drijfveren zijn en je intenties, is het moeilijker je weg te kiezen. Dan neem je beslissingen voor jezelf en voor anderen zoals je denkt dat het zou moeten. In veel van je beslissingen doe je jezelf en anderen daarmee te kort en je weet ook niet echt of je het juiste doet. Je praat voor jezelf je beslissingen goed, en je weet niet precies meer of wat je aan het doen bent misschien het wezen van wie jijzelf bent, verraadt.
Het gevolg is vervreemding van jezelf. Het is een langzaam proces dat je zelf niet helemaal doorhebt; het is de weg van onverklaarbare lichamelijke klachten of burnout. De zoektocht naar de oorzaak van die klachten en het verwerken van een burnout draait vaak rond de vraag: wie ben ik nu echt? Daarmee komt óók de vraag of je kunt accepteren wie je werkelijk bent, met al je goede en slechte kanten. Dat vraagt om moed.

Sommige mensen denken dat jezelf leren kennen en accepteren een eenmalige actie is. Dat is een illusie: jezelf accepteren (zelfcompassie) is een werkwoord. Iedere keer weer moet je er hard aan werken. Acceptie leidt tot authenticiteit, en authentiek zijn is een keuze die je iedere dag maakt.
Authenticiteit is dag in dag uit loslaten wie je denkt te moeten zijn en accepteren wie je werkelijk bent. Leer met mededogen naar jezelf te kijken. Mensen die dat hebben geleerd zijn warme, ongekunstelde, oprechte mensen. Mensen die zo kunnen leven, zijn geen egoïstische mensen. Toch vinden vrouwen die keuze vaak erg lastig. Al van jongs af aan krijgen vrouwen vaak verschillende boodschappen over hoe ze zouden moeten ‘zijn’. En dat zijn vaak paradoxen als: ‘wees eerlijk, maar kwets niemand’ en ‘sta voor je zaak, maar blijf altijd aardig, bescheiden en vrouwelijk’. Dat kan niet altijd … en het belemmert je om goed voor jezélf te gaan staan. Het is belangrijk om te leren dat je gewoon bent wie je bent en dat je goed genoeg bent.

Zelfcompassie

Wat je nodig hebt, is zelfcompassie. Kirsten Neff, associate professor aan de Universtity of Texas, deed er veel onderzoek naar. Zij laat zien dat zelfcompassie uit drie elementen bestaat:

• Vriendelijk zijn voor jezelf
  Warm, mild en begripvol zijn voor onszelf, als we lijden, of falen, of voelen dat we te kort schieten; en niet onze pijn negeren of onszelf ervan langs geven met harde zelfkritiek. Mensen met zelfcompassie aanvaarden dat we niet-volmaakt zijn, ons falen en onze tegenslagen onvermijdelijk ook bij het leven horen, zegt Kirsten Neff, daarom zijn deze mensen vriendelijk voor zichzelf als ze het moeilijk hebben in plaats van boos te worden dat het leven niet aan hun ideaalbeeld voldoet;
• Je menselijkheid erkennen
  Je eigen ervaring zien als onderdeel van de grotere ervaring van het mens-zijn, waardoor je je verbonden voelt met anderen; in plaats van je ervaring te zien als iets wat je isoleert en onderscheidt van anderen. Alle mensen kennen immers tegenslag en lijden, je bent nooit de enige. Mens-zijn is per definitie ook onvolmaakt zijn, kwetsbaar zijn. Zelfmedelijden (‘niemand begrijpt mij’, ‘ik ben de ongelukkigste persoon ter wereld’) is een voorbeeld van een gevoel waarmee je jezelf isoleert van anderen. Jezelf superieur vinden aan anderen is dat eveneens;
• Mindfulness
  Aanwezig zijn in het hier en nu, pijnlijke gedachten en gevoelens accepteren zonder jezelf ermee te identificeren; dat wil zeggen, een ruimer perspectief innemen (ook wel helicopterview of ‘derde positie’ genoemd).

Mensen die zichzelf geaccepteerd hebben, die aanvaarden dat ze zijn wie ze zijn, kunnen in vergaderingen zeggen wat er gezegd moet worden. Deze mensen staan voor de zaken waar ze in geloven, zij kunnen teleurstellingen sneller een plek geven en gaan dan weer verder. Deze mensen kunnen zich met andere mensen verbonden voelen, waardoor hun hersenen sneller en effectiever functioneren.

Opnieuw: authentiek zijn, zelfcompassie hebben is niet iets wat je ‘bent’ of ‘niet bent’. Het is een werkwoord, je moet er steeds weer aan blijven werken. Blijf kijken naar die ervaringen waar jij blij van wordt en probeer die steeds weer te creëren, ook op je werk. Dat maakt je een leider die anderen wellicht willen volgen.

Bij jezelf onderzoeken, hoort ook dat je je angsten onderzoekt. Angsten houden je tegen te zijn wie je werkelijk bent. Het overwinnen van je angsten zal je meer veerkracht geven. Soms lijkt het gemakkelijker de confrontatie niet aan te gaan. In Nederland kiezen toch nog vrij veel vrouwen ervoor om hun werk niet te gebruiken zichzelf beter te leren kennen. Ze haken bij tegenslag snel af. ‘Ja, ik ben bij die werkgever opgehouden. Ik had er genoeg van. Ik ga gewoon even lekker niets doen en er echt voor mijn kinderen zijn.’ Op zich is dat geen slecht idee, maar té vaak kom ik vrouwen tegen die met die beslissing weglopen voor een kans om te leren met hun angsten om te gaan. Voorbeelden van die angsten zijn: perfectionisme, staan voor waar ik echt in geloof, werkelijk de overall verantwoordelijkheid nemen en daar ook op afgerekend kunnen worden en niet aardig gevonden worden.

Als je wegloopt, zul je je angsten misschien nog wel een tijdje kunnen ontlopen, maar je komt ze toch wel weer tegen. Je moet beseffen dat je eronder lijdt als je je talenten verspilt. Het gaat uiteindelijk echt ten koste van je geestelijk en lichamelijk welzijn. Wanneer je je talenten niet gebruikt voor zinvol werk, kan dat je ongelukkig maken. Zinvol werk wordt niet voor niets steeds vaker gezien als een belangrijk element van een gelukkig leven. En: alles wat je zelf in je leven niet opruimt en niet onder ogen ziet, geef je aan je kinderen mee. Carl Jung zei het al: een kind lijdt het meest van een leven dat zijn of haar ouders niet geleefd hebben.

Interessant? Neem voor het maken van een afspraak met Muriel Schrikkema of Esther Mollema contact op met Sanne Ockhuijsen (T. 035-6037979).