In mijn werk als trainer en adviseur zie ik het keer op keer: leidinggevenden denken vaak dat ze goed luisteren. Ze stellen vragen, knikken op de juiste momenten en lijken betrokken. Maar wanneer ik wat dieper graaf, blijkt dat veel leidinggevenden vooral horen wat ze willen horen, in plaats van wat er écht gezegd wordt. Sommige leidinggevenden luisteren voor de vorm, zonder werkelijk open te staan voor de boodschap van de ander. Anderen luisteren wel, maar kleuren het verhaal in met hun eigen oordeel of invulling, waardoor de werkelijke betekenis verloren gaat. En soms schieten er direct allerlei ideeën door het hoofd van de luisteraar, waardoor ze door hun enthousiasme vergeten écht goed te luisteren.
Dit fenomeen komt in vrijwel elke organisatie voor, en ik betrap mezelf er ook regelmatig op. Het is vaak niet bewust, maar eerder een gewoonte door de vele verantwoordelijkheden en de druk om snel te handelen. Toch, wat veel leiders missen – zonder dat ze het doorhebben – is misschien wel het belangrijkste ingrediënt voor succesvol leiderschap: écht luisteren. Zelfreflectie is de eerste stap om te ontdekken hoe goed je werkelijk bent in luisteren. High Performance Leiderschap laat zien hoe cruciaal deze vaardigheid is voor het succes van je team.
Wil je als leidinggevende of team echt leren horen wat er gezegd wordt? Onze ‘Workshop leren luisteren voor leidinggevenden en teams: Hoor wat je mist!‘ biedt de juiste handvatten en inzichten om de luistervaardigheden binnen jouw organisatie te versterken. Wil je hier verder over praten? Neem dan gerust contact met mij, Muriel Schrikkema, op.
Mis je de signalen?
“Hoor wat je mist!” gaat over meer dan alleen het luisteren naar woorden. Het gaat om het opmerken van wat er níet wordt gezegd, de onderliggende emoties, de signalen die je medewerkers, collega’s of zelfs klanten afgeven. In de drukte van de dag worden deze signalen vaak over het hoofd gezien. We zijn zo gefocust op het vinden van oplossingen of het behalen van deadlines, dat we de stille boodschappen missen. Voor sommigen is dit omdat ze te snel bezig zijn met hun eigen ideeën doordrukken, terwijl anderen het verhaal vervormen door hun eigen oordeel eraan toe te voegen. En dat is zonde, want juist daar liggen vaak de grootste kansen voor verbetering – zowel voor je team als voor je leiderschap.
Een voorbeeld dat ik tegenkwam tijdens een training, was een teamleider die dacht dat zijn team prima functioneerde. Hij had een open deurbeleid en zijn medewerkers kwamen regelmatig met vragen. Maar wat hij miste, waren de subtiele tekenen van frustratie. Een van de medewerkers vertelde me dat ze zich vaak niet serieus genomen voelde, omdat de teamleider altijd snel met een oplossing kwam, zonder echt door te vragen wat er werkelijk speelde. De medewerker wilde niet per se een oplossing, maar vooral gehoord worden. Dit is een valkuil die ik bij veel leiders zie: ze zijn gericht op snel handelen en resultaten, maar missen daarmee vaak de kans om echt verbinding te maken en hun leiderschap te versterken.
Is niet echt luisteren ook jouw gewoonte geworden?
Veel leidinggevenden zijn doorgegroeid omdat ze ergens in uitblonken. De beste salesmedewerker wordt bijvoorbeeld de salesmanager. Wat ik vaak zie, is dat deze leidinggevenden snel hun mening geven of direct met een oplossing komen. Ze zijn gewend om resultaten te boeken, maar vergeten dat medewerkers vaak iets anders nodig hebben. Medewerkers willen vooral gehoord worden en ondersteuning op hoe zij zelf tot oplossingen kunnen komen. Dit vereist dat je echt luistert en niet te snel een oordeel velt of invult wat je denkt dat de ander bedoelt. Hierin ligt een kans voor zelfreflectie en het ontwikkelen van persoonlijk leiderschap voor leidinggevenden; de (h)erkenning dat luisteren een kracht is die direct bijdraagt aan hun effectiviteit.
Omdat leidinggevenden gewend zijn aan drukte en multitasking, nemen ze vaak niet de tijd om echt te luisteren en belangrijke signalen op te pikken. Een medewerker die zich niet gehoord voelt, zal uiteindelijk stoppen met praten. Dat is waar het gevaar ligt: als signalen te lang worden genegeerd, ontstaan er grotere problemen zoals demotivatie, slechte samenwerking of zelfs sabotagegedrag.
Je leiderschap ontwikkelen vraag om écht leren luisteren
Leiders die écht luisteren, staan veel sterker. Het vermogen om te horen wat er onder de oppervlakte speelt, helpt om de betrokkenheid en motivatie binnen het team te vergroten. Het is de basis van vertrouwen. Medewerkers willen zich gehoord en begrepen voelen. Als ze dat ervaren, zijn ze bereid om mee te denken, creatief te zijn en zich in te zetten voor de gezamenlijke doelen. Dit is waar zelfreflectie en persoonlijk leiderschap beginnen: door te luisteren, creëer je de ruimte waarin mensen zich kunnen ontwikkelen en groeien, en versterk je je eigen leiderschap.
Echt luisteren vraagt om aandacht en bewustzijn. Het gaat niet alleen om de woorden, maar ook om de onderliggende boodschap. Soms is er de neiging om te snel conclusies te trekken of een oordeel te vellen, maar dat is precies wat je moet proberen te vermijden. Wat zegt deze persoon werkelijk? En waarom? Dit vraagt dat je je eigen oplossingen even parkeert en volledig luistert naar de ander. Hier ligt de kans om je leiderschap te versterken. Door te luisteren hoef je het zeker niet eens te zijn met de ander. Door te luisteren toon je wel je betrokkenheid.
Het verschil tussen dialoog en je eigen mening doordrukken
In veel situaties zijn we vooral bezig om ons eigen punt naar voren te brengen of de ander te overtuigen. Een dialoog daarentegen gaat over samen nadenken, onderzoeken en openstaan voor elkaars perspectief. Dit is het soort luisteren dat in veel organisaties ontbreekt. In plaats van vragen stellen en luisteren naar medewerkers, voelen zij zich vaak niet gehoord, omdat de focus ligt op snel beslissen of het vinden van een oplossing. Een echte dialoog vereist echter zelfreflectie en de bereidheid om te leren van wat er gezegd wordt.
Bij ons HPO Center zeggen we vaak: een echte dialoog is tweerichtingsverkeer, gevolgd door actie. Als je nog nooit je mening hebt aangepast na een dialoog, heb je waarschijnlijk nog nooit een echte dialoog gevoerd. Want als je niet bereid bent je eigen perspectief te herzien, heb je waarschijnlijk ook niet écht geluisterd, maar alleen geprobeerd je eigen mening bevestigd te krijgen.
Veel leidinggevenden vinden het lastig om los te komen van de gewoonte om snel oplossingen te bieden. Wanneer medewerkers met een probleem komen, voelt de leidinggevende zich vaak verplicht direct een antwoord te geven. Maar wat medewerkers soms nodig hebben, is niet een kant-en-klare oplossing, maar de ruimte om hun gedachten te ordenen, te sparren en hun verhaal te delen. Een echte dialoog biedt die ruimte en geeft je de mogelijkheid om beter te begrijpen wat er werkelijk speelt, voordat er actie wordt ondernomen.
Het verschil tussen een oplossing forceren en een dialoog voeren, zit in de bereidheid om te luisteren zonder direct te reageren met je eigen antwoord. Dit vraagt om geduld en het vermogen om je eigen ideeën even los te laten, en om oprecht open te staan voor wat de ander te zeggen heeft.
De prijs van niet luisteren
Als leidinggevende betaal je een hoge prijs wanneer je niet luistert. Die prijs kan variëren van kleine misverstanden tot grote problemen in samenwerking en productiviteit. Medewerkers die zich niet gehoord voelen, kunnen hun betrokkenheid verliezen, wat zich vaak uit in terugtrekken, minder initiatief nemen of zelfs passief-agressief gedrag vertonen. Dit kan leiden tot sabotagegedrag, zoals vertragingen, slechte communicatie of weerstand tegen veranderingen.
De grootste prijs is het verlies van vertrouwen. Wanneer medewerkers het gevoel hebben dat hun ideeën of zorgen niet serieus worden genomen, kan dit de onderlinge samenwerking ondermijnen en een cultuur van wantrouwen creëren. Uiteindelijk kan dit escaleren in stagnatie van de teamdynamiek of zelfs meer zichtbare vormen van verzet, zoals stakingen of het bewust tegenwerken van beslissingen.
Zelfreflectie speelt hierbij een cruciale rol in persoonlijk leiderschap. Het is belangrijk dat je als leidinggevende regelmatig nagaat hoe goed je écht luistert naar je team. Luisteren is geen passieve handeling; het is een bewuste keuze om verbinding te maken, vertrouwen op te bouwen en ervoor te zorgen dat je als leider weet wat er speelt binnen je team. Dit vraagt om oefening, reflectie en continu leren.
Leren luisteren is te leren!
Als ik kijk naar wat organisaties vaak missen, is het ruimte om te leren luisteren. Niet omdat ze niet willen, maar omdat ze niet altijd weten hoe. Het vergt oefening, geduld en de bereidheid om oude gewoonten los te laten. Het loslaten van de neiging om snel te oordelen of direct een eigen invulling te geven, is essentieel in dit leerproces. Vaak zien we dat leidinggevenden echt verrast zijn door wat ze missen wanneer ze hun luistervaardigheden verder ontwikkelen.
Wil je als leidinggevende of team echt leren horen wat er gezegd wordt? Onze ‘Workshop leren luisteren voor leidinggevenden en teams: Hoor wat je mist!‘ biedt de juiste handvatten en inzichten om de luistervaardigheden binnen jouw organisatie te versterken. Zo zorg je voor een cultuur van openheid, vertrouwen en betrokkenheid. Want als je écht hoort wat je mist, zet je de eerste stap naar succesvol leiderschap.
Wil je hier verder over praten?
Neem dan gerust contact met mij, Muriel Schrikkema, op. Ik help je graag om samen te kijken hoe je jouw luistervaardigheden of die van je team kunt versterken en daarmee het leiderschap binnen je organisatie verder kunt ontwikkelen.