Hoe ga je om met politieke spelletjes?

Politieke spelletjes zijn in vrijwel elke organisatie aanwezig. Of het nu gaat om subtiele beïnvloeding of openlijke machtsstrijd, ze hebben vaak een negatieve lading. Dit komt doordat ze geassocieerd worden met manipulatie, een gebrek aan transparantie en conflicten. Toch zijn macht en politiek onvermijdelijk in een omgeving waar verschillende belangen samenkomen. De uitdaging is om ze te herkennen en er op een ethische manier mee om te gaan.

Tijdens onze training ‘Het politieke spel in je organisatie / project effectiever spelen’ is dit een veel besproken thema. In dit artikel lees je waarom politieke spelletjes ontstaan en hoe je ze kunt herkennen. Daarnaast bieden we vijf praktische strategieën om er effectief mee om te gaan. Je leert hoe je inzicht krijgt in machtsstructuren, je emotionele vaardigheden kunt inzetten, duidelijk communiceert, sterke relaties opbouwt en de focus legt op gezamenlijke doelen. Ook bespreken we hoe je omgaat met schadelijk gedrag en altijd professioneel blijft.

Wat zijn politieke spelletjes precies?

Politieke spelletjes ontstaan in situaties waar mensen of groepen concurreren om macht, middelen of invloed. Dit kan variëren van roddelen en bondgenootschappen smeden tot het achterhouden van informatie of het manipuleren van besluitvormingsprocessen. Harvard Business Review publiceerde een onderzoek waarin 75% van de respondenten aangaf dat kantoorpolitiek een grote aanslag op hun veerkracht was¹. Dit onderstreept hoe belastend politieke dynamieken kunnen zijn.

Het negatieve imago van politieke spelletjes is begrijpelijk, maar politiek in organisaties is niet per definitie slecht. Sterker nog, goed uitgevoerd politiek handelen kan zorgen voor betere samenwerking, innovatie en besluitvorming. Het verschil zit in de intentie en uitvoering: gebruik je politiek om jezelf te verrijken ten koste van anderen, of zet je het in om gezamenlijke doelen te bereiken?

Wil je meer cases, artikelen en trainingen rond dit thema? Kijk dan op onze themapagina:
Politiek in organisaties: versterk jouw strategische invloed

Waarom ontstaan politieke spelletjes?

Politieke spelletjes ontstaan vaak in complexe organisaties waar rollen, verantwoordelijkheden en belangen overlappen. Plattere organisatiestructuren en matrixmodellen hebben traditionele hiërarchieën vervangen, waardoor besluitvorming niet langer vanuit één centrale autoriteit komt. Dit biedt ruimte voor autonomie, maar ook voor onzekerheid en spanningen.

In zulke omgevingen concurreren mensen om invloed. Dit kan leiden tot het vormen van kliekjes, het prioriteren van eigen belangen boven die van de organisatie, en zelfs sabotage van andermans ideeën. Daniel Goleman, expert in emotionele intelligentie, wijst erop dat een gebrek aan empathie en zelfbewustzijn vaak de oorzaak is van destructieve politieke spelletjes².

Hoe herken je politieke spelletjes?

Het herkennen van politieke spelletjes is essentieel om er effectief mee om te gaan. Dit begint met het observeren van patronen in gedrag en communicatie. Merk je bijvoorbeeld dat informatie alleen met een selecte groep wordt gedeeld? Of dat bepaalde mensen altijd lijken te profiteren van besluitvormingsprocessen, ongeacht de inhoudelijke kwaliteit van hun ideeën? Dit zijn signalen van politieke dynamieken.

Daarnaast is het belangrijk om stil te staan bij de motieven achter het gedrag van anderen. Wat drijft hen? Is het angst voor verlies van status, ambitie om hogerop te komen, of een persoonlijke overtuiging over wat het beste is voor de organisatie? Door deze motivaties te begrijpen, kun je beter anticiperen op hun acties.

Effectief omgaan met politieke spelletjes

Omgaan met politieke spelletjes vraagt om strategie en zelfreflectie. Het doel is niet om mee te spelen in manipulatieve spelletjes, maar om op een ethische en constructieve manier invloed uit te oefenen.

1) Begrijp het krachtenveld

Een eerste stap is het in kaart brengen van de machtsstructuren binnen jouw organisatie. Dit omvat zowel de formele als informele machtslijnen. Formele macht komt voort uit posities binnen de organisatie, zoals managers of projectleiders. Informele macht ligt vaak bij degenen met sterke netwerken of specifieke expertise. Door te begrijpen wie de sleutelspelers zijn en hoe beslissingen worden genomen, kun je effectiever navigeren in dit krachtenveld.

2) Ontwikkel emotionele intelligentie

Het omgaan met politieke spelletjes vraagt om emotionele intelligentie. Dit betekent dat je je eigen emoties kunt reguleren en tegelijkertijd empathie toont voor de emoties van anderen. Emotionele intelligentie helpt je om kalm te blijven in stressvolle situaties en effectief te communiceren, zelfs wanneer er sprake is van conflicten.

Goleman benadrukt dat zelfbewustzijn cruciaal is: je moet je eigen triggers kennen en voorkomen dat je impulsief reageert². Dit stelt je in staat om met meer bedachtzaamheid te handelen, wat essentieel is in een politiek geladen omgeving.

3) Communiceer helder en ethisch

Transparantie is een krachtig wapen tegen politieke spelletjes. Zorg ervoor dat je open bent over je intenties en doelen. Dit helpt om vertrouwen op te bouwen en de ruimte voor speculatie en manipulatie te verkleinen. Daarnaast is het belangrijk om goed te luisteren en anderen de ruimte te geven om hun standpunten te delen. Een dialoog gebaseerd op wederzijds respect kan vaak spanningen verminderen en constructieve oplossingen opleveren.

4) Bouw sterke relaties

Een krachtig netwerk binnen je organisatie is een belangrijk middel om politieke spelletjes te neutraliseren. Relaties gebaseerd op vertrouwen en wederzijds respect helpen je om invloed uit te oefenen op een manier die bijdraagt aan het gemeenschappelijke belang. Investeer in het opbouwen van verbindingen met mensen op verschillende niveaus en afdelingen, en wees oprecht in je interacties.

5) Focus op gezamenlijke doelen

Door de aandacht te verleggen naar de doelen van de organisatie, kun je politieke spelletjes ombuigen naar samenwerking. Wanneer mensen zien hoe hun individuele inspanningen bijdragen aan een groter geheel, ontstaat er vaak meer bereidheid om samen te werken en compromissen te sluiten. Het benadrukken van gemeenschappelijke doelen helpt om de focus te leggen op wat echt belangrijk is.

Wat te doen als politieke spelletjes destructief worden?

Soms kunnen politieke spelletjes zo destructief worden dat ze de werksfeer en productiviteit ernstig schaden. In zulke gevallen is het belangrijk om actie te ondernemen. Bespreek het probleem met een leidinggevende, HR-professional of mentor. Maak duidelijk hoe de situatie de organisatie en het team beïnvloedt, en werk samen aan een oplossing.

Het is ook belangrijk om je eigen grenzen te bewaken. Als je merkt dat politieke spelletjes je morele of professionele waarden onder druk zetten, overweeg dan hoe je hiermee wilt omgaan. Soms is het nodig om een stap terug te doen of zelfs je positie binnen de organisatie te heroverwegen.

Conclusie

Politieke spelletjes zijn een onvermijdelijk onderdeel van het werken in complexe organisaties. Hoewel ze vaak als negatief worden ervaren, bieden ze ook kansen om invloed uit te oefenen en positieve verandering te realiseren. Door politieke dynamieken te herkennen, strategisch te handelen en je te richten op gezamenlijke doelen, kun je deze uitdagingen omzetten in kansen. Blijf professioneel, handel ethisch en ontwikkel de vaardigheden die je nodig hebt om constructief en effectief met politieke spelletjes om te gaan.

Wil je als professional, leidinggevende of organisatie echt effectiever worden? Een absolute aanrader is om de 3-daagse training ‘Het politieke spel in je organisatie effectiever spelen’ te gaan volgen. Individueel door de 3-daagse te volgen of wellicht zelfs samen met je collega’s in een in-company traject. Neem voor meer informatie contact op met Marco Schreurs (schreurs@dir.nl of T. 035-6037979).