7 consequenties als we leidinggevenden niet trainen in écht leren luisteren
Luisteren lijkt een simpele vaardigheid, maar voor veel leidinggevenden blijkt het verrassend moeilijk. Vaak ligt de focus op het zenden: strategieën, targets, oplossingen. Maar hoe vaak luisteren leidinggevenden écht? Volgens een studie van Interact voelt 69% van de leidinggevenden zich ongemakkelijk in communicatie met hun medewerkers, vaak door een gebrek aan actieve luistervaardigheden. Dit ongemak heeft serieuze gevolgen, niet alleen voor de leidinggevende zelf, maar ook voor het team en de organisatie. Gelukkig zien we dat steeds meer organisaties de stap nemen om leidinggevenden te trainen in luisteren.
Toch blijft luisteren een lastig thema. Veel leidinggevenden zijn bang dat luisteren betekent dat ze de ander altijd gelijk moeten geven. Maar luisteren draait daar niet om. Actief luisteren doe je om de ander beter te begrijpen. Het betekent niet dat je geen duidelijke grenzen of besluiten kunt nemen – integendeel. Juist door goed te luisteren, kun je beter onderbouwen waarom je bepaalde keuzes maakt. En daarin meeneemt wat ook de ander belangrijk vindt.
In dit artikel bespreken we de zeven consequenties van niet luisteren, wat dit betekent voor jou als leider, en hoe je dit kunt omdraaien. Want de vraag is niet alleen: “Luister jij?”, maar ook: “Hoor je wat niet wordt uitgesproken? Durf je stil te zijn en écht te begrijpen wat er speelt?”
“Leaders who don’t listen will eventually be surrounded by people who have nothing to say.”
— Andy Stanley
Wat zijn de gevolgen van niet luisteren?
Een leidinggevende die niet luistert, mist niet alleen waardevolle input, maar beïnvloedt ook het vertrouwen, de motivatie en de resultaten van een team. De gevolgen gaan verder dan een ongemakkelijk gesprek – ze raken de kern van hoe teams en organisaties functioneren. Hieronder bespreken we zeven gevolgen die ontstaan wanneer leidinggevenden niet getraind worden in actief luisteren.
1. Verlies van vertrouwen
Vertrouwen begint met mogen bijdragen en gehoord worden. Wanneer medewerkers merken dat hun leidinggevende niet luistert, ontstaat er afstand. Ze voelen zich niet serieus genomen, wat leidt tot wantrouwen. Een medewerker die zich niet gehoord voelt, trekt zich terug of zoekt steun elders – vaak bij collega’s, wat kan leiden tot negatieve onderlinge gesprekken. Vertrouwen is de hoeksteen van iedere relatie, en als leider heb je hierin een cruciale rol.
Stel jezelf eens de vraag: wanneer was de laatste keer dat je écht hebt geluisterd naar een medewerker zonder te onderbreken of alvast aan een antwoord te denken?
2. Verminderde productiviteit
Niet luisteren heeft direct invloed op de productiviteit van je team. Medewerkers die zich niet gehoord voelen, raken minder betrokken en nemen minder initiatief. Bovendien worden belangrijke signalen – zoals inefficiënties in processen of mogelijke oplossingen – vaak gemist door leidinggevenden die vooral zelf aan het woord zijn.
Actief luisteren zorgt ervoor dat je teamleden zich vrij voelen om problemen te delen en ideeën aan te dragen. Zo voorkom je dat kleine problemen uitgroeien tot grote obstakels die productiviteit remmen.
3. Lage moraal
Stel je voor: je werkt hard, hebt ideeën en wilt bijdragen, maar je leidinggevende lijkt nooit echt geïnteresseerd in wat je zegt. Hoe gemotiveerd blijf je dan? Dit is de realiteit voor veel medewerkers. Het gevoel niet gewaardeerd te worden, werkt demotiverend.
Als leider heb je niet alleen invloed op de werkprocessen, maar ook op de motivatie in het team. Door actief te luisteren, laat je zien dat elke stem telt, wat het moreel direct versterkt. Vraag jezelf af: creëer ik een cultuur waarin mensen willen bijdragen, of waarin ze afhaken?
4. Hoge personeelsverloop
Eén van de meest pijnlijke gevolgen van slecht luisteren is het verlies van talent. Medewerkers verlaten niet alleen banen; ze verlaten leidinggevenden. Wanneer iemand zich niet gehoord voelt, kijkt die persoon sneller naar een werkgever waar wel naar hen wordt geluisterd.
Luisteren kost tijd, maar het bespaart je uiteindelijk kosten. Het vervangen van een medewerker kost gemiddeld 6 tot 9 maanden salaris. Hoeveel van dat verloop kun je vermijden door gewoon te luisteren?
5. Gemiste kansen
Een team is een bron van collectieve wijsheid. Maar als je als leidinggevende niet luistert, mis je waardevolle inzichten en ideeën. Innovatie begint vaak met een simpele suggestie of een vraag, maar daarvoor moet er wel ruimte zijn om die uit te spreken.
Sta open voor input, zelfs als het in eerste instantie niet past binnen jouw perspectief. De beste ideeën ontstaan vaak door verschillende inzichten te combineren – maar daarvoor moet je eerst willen horen wat anderen zeggen.
6. Gebrek aan innovatie
In een cultuur waarin niet wordt geluisterd, droogt innovatie op. Waarom zouden medewerkers met creatieve ideeën komen als die toch nooit serieus worden genomen? Innovatie vereist vertrouwen en psychologische veiligheid, wat begint bij de luistervaardigheden van de leidinggevende.
Durf jezelf af te vragen: Ben ik de leider die ruimte maakt voor nieuwe ideeën, of ben ik degene die ze onbedoeld tegenhoudt?
7. Schade aan de reputatie van de organisatie
Een slechte luistercultuur blijft niet binnen de muren van de organisatie. Het sijpelt door in klantrelaties, samenwerkingen en uiteindelijk in hoe jouw organisatie naar buiten wordt gezien. Teams die niet gehoord worden, leveren minder kwaliteit, en dat merken klanten ook.
Goed luisteren is daarom niet alleen een interne noodzaak, maar ook een externe kans om je organisatie sterker te positioneren. Leiders die luisteren, bouwen niet alleen aan hun team, maar ook aan de reputatie van hun bedrijf.
“Actief luisteren doe je om de ander beter te begrijpen, niet om altijd gelijk te geven. Het leidt juist tot betere besluiten en een sterkere samenwerking.”
Luisteren als de kern van leiderschap
Deze zeven consequenties laten zien dat luisteren niet optioneel is. Het is de kern van goed leiderschap. Gelukkig zien we dat steeds meer organisaties de stap nemen om leidinggevenden te trainen in actief luisteren. Ze beseffen dat goed luisteren een vaardigheid is die je kunt trainen en die veel oplevert. Toch blijft het een lastig thema.
Veel leidinggevenden zijn bang dat luisteren gelijk staat aan ‘het de ander zijn zin geven’. Dit heeft echter niets met elkaar te maken. Actief luisteren doe je maar om één reden en dat is om de ander beter te begrijpen. Daarna volgt nog steeds een actiegericht besluit. Dus de angst om te soft om te gaan met elkaar door beter te luisteren is ongegrond. Want ook bij actief luisteren is duidelijke communicatie over eventuele acties of besluiten nodig.
Eerlijk luisteren betekent daarnaast ook dat je bereid moet zijn om dingen te horen die je liever niet wilt horen, zoals kritiek of andere perspectieven. Dat kan confronterend zijn.
Leidinggevenden die luisteren, maken het verschil. Ze zorgen dat medewerkers zich gehoord voelen, en dat is de basis voor betrokkenheid, motivatie en betere resultaten. Dat vraagt oefening, en het is een investering die zich altijd terugbetaalt.
Durf te trainen in luisteren – en hoor wat je mist
Wil jij werken aan jouw luistervaardigheden en die van je collega’s? Onze maatwerkworkshop ‘Leren luisteren voor leidinggevenden en teams’ biedt praktische handvatten om écht te leren luisteren. Je ontdekt hoe luisteren niet alleen jouw leiderschap, maar ook je team en organisatie sterker maakt.
Bekijk de details van onze workshop via deze link: Workshop leren luisteren voor leidinggevenden en teams – hoor wat je mist.
De vraag is niet of je kunt luisteren, maar of je het ook durft. Klaar om die stap te zetten?
Meer weten?
Neem contact met mij (Muriel Schrikkema) op om te ontdekken hoe wij leidinggevenden kunnen trainen in actief luisteren. Sterker luisteren zorgt voor sterkere teams en betere resultaten.