3 aandachtspunten voor jou als (team)leider in crisistijden

In deze corona tijden spreek ik veel relaties en klanten die aangeven ‘in shock’ te zijn. Die niet weten wat hen overkomt. Hun business staat op de kop. Ze ervaren onzekerheid en onrust. Welk leiderschap moet je hier nu tonen en hoe zorg je er voor dat teams effectief (blijven) samenwerken?

Gelukkig spreek ik ook relaties en klanten die juist de andere kant van dit tijdperk ervaren: de business groeit en bloeit als nooit tevoren. ‘Het is niet aan te slepen’. Bij hen gaat het er juist om de ‘explosie’ te hanteren en in effectieve banen te leiden.
Verschillende relaties met ieder eigen uitdagingen.

In dit blog richt ik me op diegenen die aangeven ‘in shock’ te zijn. Wat gebeurt er eigenlijk in ons brein wanneer we ‘in shock’ zijn? En hoe kun je effectief (team)leiderschap tonen in crisis?

Ons brein voelt zich bedreigd

Onderzoek gedaan door het NeuroLeadership Institute (webinar over het coronavirus; ‘what leaders should do’) geeft aan dat een psychologische shock zoals velen nu ervaren, hetzelfde aanvoelt als fysieke pijn. Het vindt ook plaats op dezelfde plek in ons brein, met dezelfde intensiteit.

Ons brein is angst-gedreven en gericht op potentiële dreiging. Dit weegt zwaarder dan zoeken naar kansen en beloning in ons brein. Dat maakt dat we als we niet uitkijken erg blijven ‘hangen’ in deze ‘shock’-fase.

Het NeuroLeadership Institute onderscheid 3 levels van dreiging:

1. Level 1: in je bredere omgeving (niet onmiddellijk gevaar, wel alert maar niet gealarmeerd, je kunt wel gewoon doorgaan met waar je mee bezig bent)
2. Level 2: in jouw omgeving (gealarmeerd, ‘misschien heeft het ook invloed op mij? Lastiger om helder te denken).
3. Level 3: in jouw directe omgeving: (het vormt een direct probleem. Je denkt niet meer helder. Je functioneert op automatische piloot. Overleven. Irrationele besluitvorming).

De vraag is nu: welk level bevind jij je afgelopen weken? Denk daar eerst maar eens rustig over na.

En vervolgens: hoe zie jij jezelf reageren? Onderschat je misschien de ernst en zeg je er dus maar niet teveel over? Je toont minimale empathie wanneer zorgen worden geuit en leid je team zoals altijd. Er verandert eigenlijk niks. Je wilt ook geen paniekzaaier zijn.
Of zie je jezelf mogelijk overreageren? Wordt corona inmiddels een ware obsessie en creëer je paniek door er constant over te praten? Je blijft als het ware in level 3 ‘hangen’?

Gezien vanuit het SCARF-model van David Rock¹ (dat ik vaker aanhaal wanneer het gaat om welke 5 dreigingen ons brein met name alert op is), worden met name Certainty, Autonomy en Relatedness deze weken zeer getriggerd bij veel mensen. En logisch, want:

• Meerdere onzekerheden komen tegelijkertijd op ons af: gezondheid, financieel, baanzekerheid, de wereld, impact op jezelf en dierbaren. Onze CERTAINTY (zekerheid) wordt bedreigd.
• Gereduceerde autonomie wordt ervaren: niet goed weten wat te doen of te besluiten, nooit eerder meegemaakt dus geen gevoelens van controle, mogelijk conflicterende adviezen krijgen. Onze AUTONOMY (autonomie) wordt bedreigd.
• Gereduceerd aantal/ intensiteit sociale contacten en relaties: minder persoonlijke sociale connecties/ sociale ondersteuning op het werk verdwijnt. RELATEDNESS (relaties) wordt bedreigd.

Wat is jouw reactie op alle dreigingen?

Voorgenoemde dreigingen kunnen maken dat je niet anders gaat reageren dan anders of juist gaat overreageren (in paniek schiet en mogelijk in shock blijft). Beide niet het meest effectief in tijden van crisis. De gevoelens van dreiging kunnen elkaar ook verergeren. Door gevoel van verlies van autonomie en relatie word men bijvoorbeeld nog onzekerder.
Én de dreigingen balanceren elkaar ook uit. Wanneer je positieve aandacht geeft aan de ene, temper je daarmee ook de andere dreiging. En daar bevindt zich mogelijk ook jouw oplossing!

Om de dreiging tegen te gaan kun je 3 dingen doen:

• Zekerheid bieden: Door vaak en goed (kwaliteit en kwantiteit) te communiceren met je mensen. Bespreek verwachtingen over hoe we communiceren en hoe vaak. Bespreek ook de impliciet aanwezige emoties, gedachten en overtuigingen in communicatie en maak deze meer expliciet. Dat je fysiek niet bij elkaar bent betekent niet dat deze er niet zijn. Zeker in tijden van crisis zijn deze zeer bepalend in communicatie.
• Autonomie geven: Geef onverwachte autonomie waar het kan. Help je mensen te zien welke keuzes ze wel hebben. Geef autonomie over wanneer, waar en hoe te werken.
• Relaties en persoonlijk contact stimuleren: Focus op de gemeenschappelijke doelen. Moedig frequente online meetings aan. Vind creatieve manieren voor mensen om zich meer verbonden te voelen.

Door deze corona-crisis voelen velen van ons zich bedreigd. Als (team)leider heb je keuze hoe hier op te reageren. De crisis onderschatten of overreageren helpt niet. Als leidinggevende kun je mensen ondersteunen in de crisis, door te luisteren naar wat er leeft en hen mentaal voor te bereiden op wat komen gaat. Ondersteun je mensen richting adaptieve acties: wat is nu nodig te besluiten en doen gezien de crisissituatie én wat kunnen we van daaruit ook anders en positief aandacht geven gezien hetgeen we in de toekomst willen bereiken? Dus help jezelf en je mensen te focussen, door zekerheid en autonomie te geven waar het kan en relaties/ persoonlijk contact te stimuleren!

Ik, Muriel Schrikkema, wens je veel succes en positieve energie toe in het leiden van jouw team/ organisatie.
Mocht je willen sparren, dan ondersteun ik je graag (schrikkema@dir.nl / T. 035-6037979).